İBB Başkanı Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından 'İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne kayyum atanacak mı?' sorusu yeniden gündeme geldi. İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu’nun da aralarında bulunduğu çok sayıda kişi, terör, yolsuzluk ve rüşvet soruşturmaları kapsamında tutuklandı. İmamoğlu'nun tutuklanmasının ardından 'İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne kayyum atanacak mı?' sorusu gündeme geldi.
İstanbul Büyükşehir Belediyesi'ne kayyum atanacak mı? İmamoğlu tutuklandı!
Kayyum nedir?
Kayyum, belirli bir işin yürütülmesi ya da malvarlığının korunması amacıyla atanmış kişidir. Türk Medeni Kanunu’nda tanımı yapılan bu kavram, Roma hukukuna kadar uzanmakta ve vesayet organları kapsamında değerlendirilmektedir. Yerel yönetimlerde ise kayyum, belediye başkanının görevden alınması durumunda onun yerine görevlendirilen kişidir.
Belediyelere kayyum neden atanır?
Belediyelere kayyum atanmasının temel gerekçesi, belediye başkanlarının veya meclis üyelerinin terör örgütleriyle iltisaklı ya da irtibatlı bulunmalarıdır. 15 Temmuz 2016 darbe girişiminin ardından çıkarılan 674 sayılı Kanun Hükmünde Kararname (KHK) ile bu uygulama kurumsallaşmıştır.
İçişleri Bakanlığı, belediye başkanlarının:
- Teröre destek vermesi,
- Terör örgütü propagandası yapması,
- Kamu kaynaklarını yasa dışı faaliyetlerde kullanması gibi nedenlerle görevden alınarak yerlerine kayyum atayabilmektedir.
5393 Sayılı Belediye Kanunu’na Göre Belediyelere Kayyum Ataması Terör Dışında Mümkün mü?
5393 sayılı Belediye Kanunu’nun 45., 47. ve Geçici 9. maddeleri, belediye başkanlarının görevden uzaklaştırılması ve yerlerine görevlendirme yapılması (kamuoyunda “kayyum atanması”) süreçlerini düzenlemektedir. Bu maddeler çerçevesinde belediyelere kayyum atanmasının yalnızca terörle bağlantılı suçlarda mümkün olduğu, diğer durumlarda ise belediye meclisi eliyle yönetimin sürdürülmesinin esas olduğu görülmektedir.
1. Madde 45 – Belediye Başkanlığının Boşalması Hali
- Belediye başkanlığının herhangi bir nedenle boşalması durumunda (ölüm, istifa, görevden alınma, kamu hizmetinden yasaklanma vs.), vali belediye meclisini toplantıya çağırır.
- Belediye meclisi, gizli oyla kendi içinden yeni bir başkan seçer.
- Ancak, terör veya terör örgütüne yardım ve yataklık suçları nedeniyle görevden uzaklaştırma, tutuklama veya kamu hizmetinden yasaklama durumlarında, meclis devre dışı bırakılır, ve 46. maddeye göre merkezi atama yapılır.
Bu nedenle, terör dışındaki bir nedenle görevden alınan belediye başkanının yerine kayyum atanması bu maddeye göre mümkün değildir. Terör suçu yoksa, belediye meclisinin yeni başkan seçmesi gerekir.
2. Madde 47 – Görevden Uzaklaştırma
- Görevleriyle ilgili bir suçtan dolayı hakkında soruşturma veya kovuşturma açılan bir belediye başkanı, kesin hükme kadar İçişleri Bakanı tarafından görevden uzaklaştırılabilir.
- Ancak burada da dikkat çekici olan nokta şudur:
- Bu maddede, görevden uzaklaştırma mümkün olsa da, başkanın yerine bir kayyum atanmasından değil, geçici görevden uzaklaştırmadan söz edilmektedir.
- Başkan görevine iade edilebilir. Yerine belediye meclisi vekil seçebilir.
Dolayısıyla Madde 47 uyarınca da terör dışı suçlarda doğrudan kayyum atanması öngörülmemektedir.
3. Geçici Madde 9 – Terörle Bağlantılı Suçlar
- Bu madde açıkça yalnızca terör veya terör örgütüne yardım ve yataklık suçları kapsamında görevlendirme yapılabileceğini belirtmektedir.
- Hatta bu maddeyle birlikte, daha önce meclis eliyle yapılmış seçimlerin dahi iptal edilerek kayyum ataması yapılabileceği hükme bağlanmıştır.
Bu hüküm, açık biçimde kayyum uygulamasını sadece terör suçlarına özgülemektedir.
Hangi suçlardan dolayı kayyum atanır?
5393 sayılı Belediye Kanunu'na göre, belediyelere kayyum ataması yalnızca terörle bağlantılı suçlar söz konusu olduğunda mümkündür.
Yolsuzluk, zimmet, görevi kötüye kullanma, ihaleye fesat karıştırma gibi terör dışı suçlarda ise görevden uzaklaştırma yapılabilir ancak yerine belediye meclisi içinden seçimle yeni başkan veya vekil belirlenmesi gerekir.
Yani yukarıdaki bilgiler ışığında İmamoğlu'nun tutuklanması sonrası İBB'ye kayyum atanmayacak, yerine CHP'den bir isim meclisten seçilecek gibi görünüyor...
Fakat şunu da unutmamak gerek...
Belediye kanununda yer alan bilgiler ışığında kamu kaynaklarını yasa dışı faaliyetlerde kullanması gibi nedenlerle görevden alınan isimlerin yerlerine da kayyum atanabilmektedir. Her ne kadar düşük bir ihtimal olsa da bu durumda geçerli...
Haber Merkezi / Büyük Sivas Haber
Büyük Sivas Haber – Sivas Haberler
