Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyeleri Dr. Öğr. Üyesi Meltem Yılmaz Bilecen, Uzman Ahper Nuri Delican ve Dr. Öğr. Üyesi Ömer Temizkan tarafından yürütülen saha araştırması, kent merkezinde faaliyet gösteren atık toplayıcı ailelerin gündelik yaşam pratiklerini, sosyal statü algılarını ve kamu yardımlarıyla kurdukları ilişkiyi derinlemesine inceledi.
Sivas'ta atık toplayıcıların görünmeyen dünyası bilimsel araştırmaya konu oldu!
Çalışma, literatüre “gösterişçi yoksulluk” kavramını kazandırarak, görünmez bir sosyal grubun hayatta kalma stratejilerini akademik tartışmaya açtı.
Amaç: Tüketim toplumunun metruk bölgesindeki görünmezler
Araştırma ekibi, modern kapitalist sistemde “defolu tüketici” konumuna itilen atık toplayıcıların yaşamını mercek altına aldı. Çalışmanın çıkış noktasını, tüketim üzerinden tanımlanan bireylerin “tüketemediği” anda gündelik hayatlarının nasıl biçimlendiğini anlamak oluşturdu.
“Gösterişçi yoksulluk”: Yeni bir kavram
Dr. Meltem Yılmaz Bilecen, yaptıkları gözlem ve görüşmeler sonucunda atık toplayıcı ailelerin kamu yardımlarından mahrum kalmamak için “olduklarından daha yoksul görünmeye çalıştıklarını” belirtti. Araştırmacılara göre bu durum, zenginliğin gösterişine karşılık “performansa dayalı bir yoksulluk gösterisi” ortaya koyuyor.
- Mülk gizleme: Ev, araç veya gelir getirecek varlıklar kamu otoritelerinden saklanıyor.
- Gelir stratejisi: Kayıt dışı yevmiyeli iş + atık toplayıcılığı + sosyal yardım üçgeni, aileler için “denge” mekanizması yaratıyor.
- Eğitim döngüsü: Roman ailelerde çocukların okula devamı teşvik edilmiyor; bu da yoksulluğun kuşaktan kuşağa aktarımını körüklüyor.
“Sosyal yardımlar pasifize ediyor”
Araştırma, sosyal yardımların uzun vadede aileleri sigortalı işlerden uzak tuttuğunu, devletin yeşil kart ve nakdi destek gibi uygulamalarının “yardım bağımlılığı” yarattığını ortaya koydu. Bilecen, “Bu yardımlar, bir noktadan sonra aileleri pasifize ediyor ve kayıt dışı ekonomiye bağımlı kılıyor” tespitinde bulundu.
Kentin görünmezleri görünür oldu
Çalışma, Sivas’ta her gün sokaklarda görülen ancak toplumsal hafızada “görünmez” olan atık toplayıcıların hikâyesini gündeme taşıdı. Araştırmacılar, “Yanlarından geçip giderken görünmez olan bu insanlar atıkları toplayınca bizim için değerli oluyor. Bu çelişkiyi tartışmaya açmak istedik” ifadelerini kullandı.
Sonuç ve öneriler
- Politika revizyonu: Sosyal yardım kriterleri, ailelerin düzenli ve sigortalı istihdamdan kaçınmasını teşvik etmeyecek şekilde yeniden düzenlenmeli.
- Eğitim desteği: Roman çocuklara özel eğitim programları ve ailelere rehberlik hizmeti sağlanmalı.
- Geri dönüşüm ekonomisi: Atık toplayıcıların hakkaniyetli koşullarda sisteme entegre edilebileceği kooperatif modelleri geliştirilmeli.
Araştırma, atık toplayıcıların hem ekonomik hem de sosyal boyutuyla yeniden ele alınması gerektiğini vurgulayarak, “gösterişçi yoksulluk” kavramıyla yoksulluğun yeni bir yüzünü ortaya koyuyor.
Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İletişim Fakültesi öğretim üyeleri Dr. Öğr. Üyesi Meltem Yılmaz Bilecen, Uzman Ahper Nuri Delican ve Dr. Öğr. Üyesi Ömer Temizkan tarafından yürütülen saha araştırması, kent merkezinde faaliyet gösteren atık toplayıcı ailelerin gündelik yaşam… pic.twitter.com/Q1FOppYbFN
— Büyük Sivas Haber (@buyuksivashaber) June 19, 2025
Büyük Sivas Haber – Sivas Haberler
