İlber Ortaylı’dan dikkat çeken “derin devlet” çıkışı...Türk tarihçiliğinin duayen isimlerinden Prof. Dr. İlber Ortaylı, Talat Atilla ile Memleket programında yaptığı açıklamalarda tarih, devlet geleneği, Osmanlı-Cumhuriyet sürekliliği ve küresel güç dengelerine ilişkin çarpıcı değerlendirmelerde bulundu.
İlber Ortaylı’dan dikkat çeken “derin devlet” çıkışı!
Ortaylı’nın özellikle “derin devlet” ve Türk tarihindeki ani sıçramalara dair sözleri dikkat çekti.
Programda “Tarihçiler zamanın ruhunu belirler mi?” sorusuna yanıt veren Ortaylı, tarihçilerin “zamanın ruhu” kavramıyla ilgilenmediğini vurguladı. “Zeitgeist” kavramının daha çok felsefi bir yaklaşım olduğunu belirten Ortaylı, tarihçilerin somut veriler ve belgeler üzerinden hareket ettiğini söyledi. Ortaylı, “Tarihçiler zamanın ruhunu aramaz. Bu, daha çok Hegelci bir yaklaşımdır. Tarihçilerin metodolojik olarak pek sevdiği bir alan değildir” ifadelerini kullandı.
“Türk tarihinde beklenmedik patlamalar olur”
Türk tarihinin karakteristik özelliğine dikkat çeken Ortaylı, bu tarihsel sürecin beklenmedik dönemlerde büyük sıçramalar ürettiğini belirtti. “Bizim tarihimizde her zaman umulmadık zamanlarda büyük patlamalar olur. 1055 yılında birine ‘200 yıl sonra Tuna boylarındasınız’ deseniz kimse inanmazdı. Ama bu millet iki asır içinde olağanüstü bir sıçrama yapabiliyor” diyen Ortaylı, Osmanlı’nın Avrupa’da milli devletlerin ortaya çıktığı dönemde yeni bir Roma restorasyonuna giriştiğini hatırlattı. Bu tür büyük atılımların ancak güçlü ve vizyoner liderlerle sürdürülebileceğini vurgulayan Ortaylı, Fatih Sultan Mehmet dönemini bu bağlamda örnek gösterdi.
“Devlet derinsiz olmaz”
Osmanlı’da “derin devlet” olup olmadığına ilişkin soruya net yanıt veren Prof. Dr. İlber Ortaylı, “Olmaz olur mu? Devlet her zaman derin olur. Devlet derinsiz olmaz” dedi. Osmanlı arşiv belgelerinde gizli teftişlerden, hafiye teşkilatlarından açıkça söz edildiğini belirten Ortaylı, padişahların dahi zaman zaman kılık değiştirerek teftiş yaptığını hatırlattı. Bu durumun modern bir kavram değil, devlet geleneğinin doğal bir parçası olduğunu ifade etti.
“Cumhuriyet, Osmanlı’nın devamıdır”
Cumhuriyet’in Osmanlı’nın devamı olup olmadığı yönündeki tartışmalara da değinen Ortaylı, bu konuda net konuştu. “Dağdan çıkmadık biz. Koskocaman bir devletiz. İki bin yıllık ordu, bin yıllık devletiz. Elbette Osmanlı’dan çıktık. Bunun tartışması olmaz” diyen Ortaylı, rejimlerin kısa sürede ortaya çıkmadığını, devlet sürekliliğinin esas olduğunu söyledi. Bu tartışmaların anlamsız olduğunu vurgulayan Ortaylı, “Bunun kimseyi küçülten ya da büyüten bir tarafı yok” ifadelerini kullandı.
Küresel güç paylaşımı kaçınılmaz
Uluslararası gelişmelere de değinen Ortaylı, dünyada güç paylaşımının her zaman var olduğunu ve bunun kaçınılmaz olduğunu söyledi. Çin’in yükselişi, ABD-Rusya ilişkileri ve küresel dengeler üzerine değerlendirmelerde bulunan Ortaylı, “Bu bir bölüşüm. Bölüşüm her zaman olur. Rusya ile Amerika hiçbir zaman doğrudan karşı karşıya gelmez. Stratejik ortaklıkları vardır” dedi.
Batı’nın Türkiye’ye bakışına da değinen Ortaylı, Batı dünyasında Türkiye’ye yönelik ciddi bir önyargı olduğunu ancak bunun Türkiye açısından olumsuz değil, aksine caydırıcı bir unsur olduğunu savundu. “Batı’nın Türkiye konusunda müthiş bir önyargısı var. Bu kötü bir şey değil. Çok çekiniyorlar ve bunun muhafaza edilmesi lazım” ifadelerini kullandı.
Programda kişisel yaşamına dair de kısa bir anekdot paylaşan Ortaylı, gençliğinde yaşıtlarından çok onların anne ve babalarıyla vakit geçirdiğini söyledi.
İlber Ortaylı, derin devlet, Osmanlı, Cumhuriyet, Türk tarihi, küresel siyaset, devlet geleneği, Talat Atilla, Memleket programı
Büyük Sivas Haber – Sivas Haberler
