Bando vagonu etkisi ("çoğunluk etkisi", "sürü etkisi" veya "sürü psikolojisi"), insanların, başkalarının da aynı şeyi yaptığına inandıklarında belirli bir şekilde düşünmesine veya davranmasına neden olan bilişsel bir önyargıdır.
Bando Vagonu Etkisi Nedir? İnsanlar Neden Sürü Psikolojisi ile Hareket Ederler?
Örneğin, sürü etkisi, birinin sosyal çevrelerindeki diğer insanların bir ideolojiyi benimsemesinden ötürü onlarla aynı siyasi ideolojiyi benimsemesine neden olabilir.
Bando vagonu etkisi, hayatın birçok alanında insanlar üzerinde güçlü bir etkiye sahip olabilir; bu yüzden onu anlamak önemlidir. Bu yazımızda, sürü etkisi hakkında daha fazla bilgi edinecek, insanların bunu neden deneyimlediğini anlayacak ve etkisini açıklamak için neler yapabileceğimizi göreceksiniz.
Çoğunluk Etkisine Örnekler
Çoğunluk etkisine bir örnek, insanların sosyal medyada çok sayıda beğeni veya olumlu oylar alan bir yorum gördüklerinde, kendilerinin de olumlu yönde oy kullanma olasılıklarının artmasıdır.
[1] Çoğunluk etkisine başka bir örnek, insanların başkalarının borsaya para pompaladığını gördüklerinde, kendilerinin de yatırım yapma olasılıklarının artmasıdır; bu da spekülatif balonlara ve piyasa çöküşlerine yol açabilir.
[2]
Ayrıca, çoğunluk etkisinin insanları etkileyebileceği başka alanlar da vardır.
Örneğin:
Çoğunluk etkisi insanların siyasi tercihlerini etkileyebilir. Örneğin seçmenler, bazen belirli bir siyasi partiye, yalnızca o parti son anketlerde iyi sonuçlar aldığı için daha fazla destek verir (bazen çoğunluğa oy verme olarak adlandırılan bir davranış veya "kazananın etrafında toplanma etkisi" ya da "kazananı takip etme" olarak adlandırılır).
[3], [4], [5]
Çoğunluk etkisi, tüketicilerin hangi ürünleri satın alacaklarına ilişkin kararlarını etkileyebilir. Örneğin insanlar, genellikle son moda trendleri takip ettiklerini göstermek istedikleri için tanıdıkları diğer insanların giydiği kıyafetlerin aynısını satın alırlar (bu davranış bazen "bando vagonu tüketimi" olarak adlandırılır ve pazarlama/reklam sahasında bu davranıştan yararlanılır).
[6], [7], [8], [9]
Çoğunluk etkisi, doktorların tıbbi kararlarını etkileyebilir. Örneğin birçok tıbbi prosedür, tıp topluluğu tarafından popüler olarak kabul edildiğinden, faaliyetleri için yeterli ve destekleyici kanıt olmamasına rağmen tarihin uzun dönemleri boyunca yaygın olarak uygulanmıştır.
[10], [11]
Çoğunluk etkisi, insanların çöp atma eğilimini etkileyebilir. Örneğin, insanların önceden çöp olan bir ortamda çöp atma olasılığı daha yüksektir ve temiz bir ortamdaysa çöp atma olasılığı daha düşüktür.[11]
Çoğunluk etkisi, kuruluşların yeni teknolojileri uygulamasını etkileyebilir. Örneğin, birçok konaklama şirketi, daha önce kendilerine satışta rekabet avantajı sağlayabilecekken, popüler hale gelene kadar web sitelerinde yeni özellikler uygulamadı.
[12]
Bando vagonu etkisinin bir başka iyi bilinen örneği ise, genellikle "asansör deneyi" olarak adlandırılan bir deneyde görülür:
[13]
(Asansör deneyi)
1962'de Candid Camera adlı televizyon şovunda göründü. Face the Rear başlıklı bir bölümde, habersiz ve bilinmeyen kişiler, herkesin arkaya baktığı bir asansöre girdiler. Bu tamamen doğal olmayan bir şey olmasına rağmen, birçok kişi kalabalığa katılarak arkaya bakmaya başladılar.
Ek olarak, sürü etkisi insanları daha genel bir şekilde de etkileyebilir. Jonathan Howard'ın belirttiği gibi:
[13]Çoğunluk etkisi insanları sadece belirli bir kararda değil, genel kültür ve çalışma ortamıyla ilgili olarak da etkileyebilir. Grup tutumları ve normları 'bulaşıcıdır'.
Çevremizdekilerin tutum ve davranışlarından bilinçsizce etkileniriz. Hepimiz kendimizi daha önce tatsız bir grubun içinde bulduk, belki de rötarlı bir uçuşu bekleyen pek çok kızgın havayolu yolcusundan biriydik. Gerilim elle tutulur olabilir ve yanımızdaki yabancılara tepki olarak kendi kaygımızın arttığını görebiliriz.
Benzer şekilde, spor etkinlikleri ve performanslar gibi deneyimler de büyük ölçüde keyiflidir, çünkü kalabalığın heyecanı hepimize yayılır.
Son olarak, çoğunluk etkisi de çeşitli ve ilgili fenomenlerde merkezi bir rol oynar [14], [15], [16], [17]
Sürü Davranışı: Bir gruptaki bireylerin, merkezi koordinasyondan ziyade yerel etkileşimler nedeniyle benzer şekilde düşünme ve hareket etme şeklidir.
Grup Düşüncesi: Belirli grupların, grupü üyelerinin düşüncelerini eleştirel olmayan ve zararlı bir şekilde kabullenerek, diğerlerinin düşüncelerine ve eylemlerine ayak uydurmaya çaba göstermeleridir.[18], [19], [20]
Hatalı Konsensus Etkisi
Sosyal Bulaşıcılık
Çete Zihniyeti
Not:
"Bando vagonu etkisi" terimi bazen belirli bağlamlarda özel bir anlamda kullanılmaktadır. Örneğin tüketim ve ekonomi bağlamında, çoğunlukla, başkalarının onu kullandığını görmenin bir sonucu olarak belirli bir mal için artan talebi ifade etmek için kullanılır.
[20]İnsanlar Neden Çoğunlukla Sürü Etkisi Yaşar?
Çoğunluk etkisi (kalabalığı ve popüler eğilimleri takip etmek gibi onunla ilişkili davranışlarla birlikte), çeşitli psikolojik nedenlere bağlanabilir.
Bir neden, kalabalığa uyma ve başkalarından onay alma arzusundan başkalarıyla uyum sağlama eğilimini temsil eden normatif sosyal etkidir.
[21], [22]Buna benzer başka bir neden, diğerlerinin sizin bilmediğiniz bir şeyi bilebileceği veya durumu sizden daha iyi anlayabileceği varsayımı altında, haklı olma arzusuyla başkalarıyla uyum sağlama eğilimini temsil eden bilgisel sosyal etkidir.
[23]
Ayrıca, başkalarının görüşlerine ve eylemlerine güvenmek genellikle yararlı bir buluşsal yöntem olarak hizmet edebilir: Bu, özellikle insanların hızlı veya belirsizlik altında seçim yapması gerektiği gibi belirli durumlarda, onların yargılar oluşturmasına ve karar vermesine yardımcı olan zihinsel bir kısayoldur. Grup vagonu etkisinin bu şekilde bir buluşsal yöntem olarak kullanılması, insanların farkında olmadan sezgisel olarak yaptığı bir şey olabilir veya insanların aktif olarak yapmayı tercih ettiği bir şey olabilir.(evrimağacı)
Büyük Sivas Haber
Büyük Sivas Haber – Sivas Haberler
